Tutte le antistorie  INDICE ANTISTORIE
L'ANTISTORIA

" Gesta Francorum et aliorum Hierosolymitanorum" - Liber III - cap.IX

Battaglia di Doryleum 1 luglio 1907 , miniatura da Wikipedia
Miniatura del XIII secolo, raffigurante la Battaglia di Doryleum del 1° luglio 1097, descritta nel libro III delle GESTA FRANCORUM
GESTA FRANCORUM - LIBER III [ix] Interea reddita ciuitate et Turcis deductis Constantinopolim, unde imperator magis magisque gauisus quod ciuitas reddita sit eius potestati, iussit maximas elemosinas erogari nostris pauperibus. Denique prima die qua recessimus a ciuitate, uenimus ad quemdam pontem, ibique mansimus per duos dies. Tertia autem die, priusquam lux coepisset oriri, surrexerunt nostri; et quia nox erat non uiderunt tenere unam uiam, sed sunt diuisi per duo agmina, et uenerunt diuisi per duos dies. In uno agmine fuit uir Boamundus, et Rotbertus Normannus, et prudens Tancredus, et alii plures. In alio fuit comes Sancti Egidii, et dux Godefridus, et Podiensis episcopus, et Hugo Magnus, comesque Flandrensis, et alii plures.

Tertia uero die irruerunt Turci uehementer super Boamundum, et eos qui cum ipso erant. Continuo Turci coeperunt stridere et garrire ac clamare, excelsa uoce dicentes diabolicum sonum nescio quomodo in sua lingua. Sapiens uir Boamundus uidens innumerabiles Turcos procul, stridentes et clamantes demoniaca uoce, protinus iussit omnes milites descendere, et tentoria celeriter extendere. Priusquam tentoria fuissent extensa, rursus dixit omnibus militibus: "Seniores et fortissimi milites Christi, ecce modo bellum angustum est undique circa nos. Igitur omnes milites eant uiriliter obuiam illis, et pedites prudenter et citius extendant tentoria."

Postquam uero hoc totum factum est, Turci undique iam erant circumcingentes nos, dimicando et iaculando, ac spiculando, et mirabiliter longe lateque sagittando. Nos itaque quamquam nequiuimus resistere illis, neque sufferre pondus tantorum hostium, tamen pertulimus illuc unanimiter gradum. Feminae quoque nostrae in illa die fuerunt nobis in maximo refugio, quae afferebant ad bibendum aquam nostris preliatoribus, et fortiter semper confortabant illos, pugnantes et defendentes. Vir itaque sapiens Boamundus protinus mandauit aliis, scilicet comiti de Sancto Egidio, et duci Godefrido, et Hugoni Magno, atque Podiensi episcopo, aliisque omnibus Christi militibus, quo festinent, et ad bellum citius approximent, dicens: "Et si hodie luctari uolunt, uiriliter ueniant." Dux itaque Godefridus audax et fortis, ac Hugo Magnus simul uenerunt prius cum suis exercitibus; episcopus quoque Podiensis prosequutus est illos, una cum suo exercitu, et comes de Sancto Egidio iuxta illos cum magna gente.

Mirabantur ergo nostri ualde unde esset exorta tanta multitudo Turcorum, et Arabum et Saracenorum, et aliorum quos enumerare ignoro; quia pene onmes montes et colles et ualles et omnia plana loca intus et extra undique erant cooperta de illa excommunicata generatione. Factus est itaque sermo secretus inter nos laudantes et consulentes atque dicentes: "Estote omnimodo unanimes in fide Christi et Sanctae Crucis uictoria, quia hodie onmes diuites si Deo placet effecti eritis."

Continuo fuerunt ordinatae nostrorum acies. In sinistra parte fuit uir sapiens Boamundus, et Rotbertus Nortmannus, et prudens Tancredus, ac Robertus de Ansa et Richardus de Principatu. Episcopus uero Podiensis uenit per alteram montanam, undique circumcingens incredulos Turcos. In sinistra quoque parte equitauit fortissimus miles Raimundus comes de Sancto Egidio. In dextera uero parte fuit dux Godefridus, et accrrimus miles Flandrensis comes, et Hugo Magnus, et alii plures, quorum nomina ignoro.

Statim autem uenientibus militibus nostris, Turci et Arabes, et Saraceni et Agulani omnesque barbarae nationes dederunt uelociter fugam, per compendia montium et per plana loca. Erat autem numerus Turcorum, Persarum, Publicanorum, Saracenorum, Agulanorum, aliorumque paganorum trecenta sexaginta milia extra Arabes, quorum numerum nemo scit nisi solus Deus. Fugerunt uero nimis uelociter ad sua tentoria, ibique eos diu morari non licuit. Iterum uero arripuerunt fugam, nosque illos persecuti sumus occidentes tota una die. Et accepimus spolia multa, aurum, argentum, equos et asinos, camelos, oues, et boues et plurima alia quae ignoramus. Et nisi Dominus fuisset nobiscum in bello, et aliam cito nobis misisset aciem, nullus nostrorum euasisset, quia ab hora tertia usque in horam nonam perdurauit haec pugna. Sed omnipotens Deus pius et misericors qui non permisit suos milites perire, nec in manibus inimicorum incidere, festine nobis adiutorium misit. Sed fuerunt illic mortui duo ex nostris milites honorabiles, scilicet Gosfredus de Monte Scabioso, et Willelmus Marchisi filius frater Tancredi, aliique milites et pedites quorum nomina ignoro.

Quis unquam tam sapiens aut doctus audebit describere prudentiam militiamque et fortitudinem Turcorum? Qui putabant terrere gentem Francorum minis suarum sagittarum, sicut terruerunt Arabes, Saracenos, et Hermenios, Suranios et Grecos. Sed si Deo placet nunquam tantum ualebunt, quantum nostri. Verumtamen dicunt se esse de Francorum generatione, et quia nullus homo naturaliter debet esse miles nisi Franci et illi. Veritatem dicam quam nemo audebit prohibere. Certe si in fide Christi et Christianitate sancta semper firmi fuissent, et unum Deum in trinitate confiteri uoluissent Deique Filium natum de Virgine matre, passum, et resurrexisse a mortuis et in caelum ascendisse suis cernentibus discipulis, consolationemque Sancti Spiritus perfecte misisse; et eum in caelo et in terra regnantem recta mente et fide credidissent, ipsis potentiores uel fortiores uel bellorum ingeniosissimos nullus inuenire potuisset. Et tamen gratia Dei uicti sunt a nostris. Hoc bellum est factum, primo die Iulii. Explicit liber III. Incipit IIII.
GESTA FRANCORUM - Liber III - cap.IX
Intanto restituita la città e portati i Turchi a Costantinopoli, l'imperatore, ultrafelice che la città fosse ritornata in suo possesso, ordinò di erogare ai nostri poveri elemosine in grande quantità. Quindi il primo giorno che ci ritirammo dalla città giungemmo ad un ponte dove restammo per due giorni. Il terzo giorno, prima che iniziasse a fare giorno, i nostri si alzarono e poiché era ancora notte non badarono di seguire un'unica strada, ma si divisero in due schiere e rimasero separati per due giorni. In una schiera c'erano Boemondo, Roberto Normanno e il valoroso Tancredi e molti altri. Nell'altra il conte di Sant'Egidio, il duca Goffredo, il vescovo podiense, Ugone Magno, il conte di Fiandra e molti altri.

Il terzo giorno i Turchi irruppero con violenza su Boemondo e coloro che erano con lui. I Turchi cominciarono a stridere, a vociare e a gridare, emettendo un, non so dire, suono indemoniato a voce altissima nella loro lingua. Il saggio Boemondo, vedendo in lontananza tantissimi Turchi, strepitanti e urlanti come demoni, ordinò a tutti i cavalieri di allontanarsi e di montare rapidamente le tende. Prima che le tende fossero montate, ripetè a tutti i cavalieri: «Signori e fortissimi cavalieri di Cristo, tutt'intorno a noi lo spazio per combattere è ridottissimo, pertanto tutti i cavalieri vadano valorosamente incontro ad essi e i soldati in fretta e senza paura montino le tende.»


Appena ciò fu fatto, i Turchi già ci avevano circondati, combattendo con lance e giavellotti e scagliando frecce in lungo e in largo in modo impressionante. Noi che non eravamo in grado di opporci a loro, né di sopportare l'ondata di tanti avversari, tuttavia vi mantenemmo uniti la posizione. Le donne nostre in quella giornata ci furono di grandissimo aiuto, portando acqua da bere ai nostri combattenti e confortandoli sempre senza sosta attaccanti e difensori. Il saggio Boemondo ordinò immediatamente ad altri, ovviamente al conte di Sant'Egidio, al duca Goffredo, a Ugone Magno, al vescovo di Le Puy e ad altri cavalieri tutti cristiani, di sbrigarsi ad entrare al più presto nel combattimento dicendo: «Vengano da uomini, se ci tengono a lottare oggi.» Il duca Goffredo, allora, forte e audace assieme ad Ugone Magno con i propri esercirti si fecero avanti, a seguire il pure il vescovo podiense assieme al suo esercito, e uniti a loro il Conte di Sant'Egidio con molti uomini.


I nostri erano sbalorditi da dove fosse uscita una simile quantità di Turchi, Arabi e Saraceni e altri che non so dire, tanto che quasi tutti i monti, le colline, le valli, le pianure intorno e in lontananza erano disseminati di quella generazione di scomunicati. In segreto tra noi ci confortammo a vicenda con suggerimenti e approvazioni dicendo: «State in ogni modo uniti nella fede in Cristo e nella vittoria della Santa Croce, perché oggi, a Dio piacente, sarete tutti ricchi»


Di seguito i nostri furono schierati: a sinistra il saggio Boemondo, Roberto Normanno e il prode Tancredi, e Roberto d'Ansa e Riccardo del Principato, mentre il vescovo di Le Puy giunse, attraverso un luogo montuoso, a sorprendere e circondare i Turchi. Sempre a sinistra cavalcava il fortissimo cavaliere Raimondo conte di Sant'Egidio. Mentre nella zona destra c'era il duca Goffredo e l'impavido cavaliere il conte di Fiandra e altri cavalieri di cui non so il nome.


Non appena si mossero i nostri cavlieri, Turchi, Arabi, Saraceni, Agulani e tutte le genti barbare si diedero velocemente alla fuga attraverso scorciatoie in pianura e sui monti. Era il numero di Turchi, Persiani, Publicani, Saraceni., Agulani e altri pagani trecentosessantamila oltre agli Arabi, il cui numero solo Dio lo sa. Scapparono veloci al loro accampamento dove non poterono però fermarsi, riprendendo nuovamente la fuga inseguiti da noi che li massacrammo per un giorno intero, facendo un grande bottino di guerra, oro, argento, cavalli, asini, cammelli, ovini, buoi e tante altre cose che non saprei dire. E se il Signore non ci avesse assistito nella battaglia, se altro fosse stato il risultato, nessuno dei nostri avrebbe avuto scampo, in in combattimento durato cinque ore dalla terza alla nona ora. Ma Iddio Onnipotente, Pio e Misericordioso che non ha permesso che i suoi cavalieri perissero, né che cadessero in mano nemica, ci mandò immediatamente il soccorso. Due furono, purtroppo, i morti tra i nostri illustri cavalieri, ovvero Gofredo di Monte Scaglioso e Guglielmo di Marchisio fratello di Tancredi, ma anche altri cavalieri e soldati di cui ignoro il nome.


C'è qualche sapientone che abbia mai udito descrivere il valore, la capacità militare e la forza dei Turchi? Coloro che credevano di spaventare i Franchi con tutte le loro saette, così come spaventarono Arabi, Saraceni, Armeni, Siriani e Greci. A Dio piacente, mai varranno quanto i nostri. Ciò nonostante dicono di essere simili alla generazione dei Franchi e che nessun uomo possa essere per nascita cavaliere se non appartenente a loro o ai Franchi. Dirò la verità che nessuno oserà contraddire. Certamente, se fossero stati sempre saldi nella fede in Cristo e nella Santa Cristianità, e avessero voluto ammettere il Dio Uno e Trino, e il figlio di Dio nato da madre Vergine, deposto, resuscitato dai morti e salito in Cielo separato dai suoi discepoli, per aver inviato la grazia consolatrice dello Spirito Santo, e se avessero creduto con retto pensiero e fede che Egli regna in Cielo e in terra, nessuno avrebbe potuto trovare più potenti o più forti o più strateghi di loro. E perciò, grazie a Dio, che furono vinti dai nostri. Questa battaglia si tenne il primo giorno di luglio.
[fine del libro III]
San Marco Argentano, 30 giugno 2023

Trascrizione e traduzione: Paolo Chiaselotti


Testo latino tratto dal sito https://www.thelatinlibrary.com/medieval.html - Dizionario vocaboli tardo-latini http://ducange.enc.sorbonne.fr


up
LA STORIA LE STORIE

info@lastorialestorie.it